Ik wou dat ik twee hondjes was

Je zou haast zeggen wie kent ze niet? Dat aardige stelletje hondjes: lief, aardig, soms ook boos. Kwaadsprekers zeggen dat ze ooit in de tijd van koningin Victoria in het bordeel terecht kwamen. Victoria verbood immer de meisjes van plezier, maar diezelfde meisjes wisten maar al te goed dat een stelletje hondjes een geliefd souvenir was dat gretig door matrozen op hun eerste reis naar Engeland werd gekocht. Wat nu als we de etalage vol zetten met hondjes? Komt er een klant, dan geven we een stel hondjes mee en als een Engelse bobby dan vraagt ‘What have you done sir?’, dan hoeft de klant alleen maar te antwoorden: ’I only bought these two dogs’. Een leuk verhaal maar we laten de waarheid graag in het midden.

Zeker is dat deze hondjes al vanaf het begin van de 19^de eeuw tot het midden van de 20^ste eeuw in Staffordshire werden gemaakt en je ze als toerist ze in alle havensteden van Europa en zelfs ver daarbuiten tegen kon komen. Duizenden zijn er gemaakt. Aardewerken hondjes. Officieel moeten het altijd twee hondjes zijn, maar velen bezitten er maar één. De hondjes raakten door breuk, boedelscheiding of erfenissen uit elkaar. Maar ook als je de koppels bekijkt zijn het vaak geen echte stelletjes. Soms verschillen ze van hoogte en in kleine details in decor. Hondjes die op het eerste gezicht bij elkaar horen, maar bij nader inzien bij elkaar gezocht zoals de strandjutter bij de ene linker schoen een rechter zoekt. ‘Ik wou dat ik twee hondjes was’.  

De Oostenrijkse dichter Friedrich Torberg (1908-1978) schreef het volgende gedicht:

Ik zit mij voor het vensterglas
onnoemelijk te vervelen.
Ik wou dat ik twee hondjes was,
dan kon ik samen spelen.

In de jaren vijftig werd dit gedicht ten onrechte toegeschreven aan Godfried Bomans, maar de tekst van Torberg past als gegoten bij de Staffordshire dogs. Want zeg nu zelf, één hondje, één persoon, is toch ook maar alleen? De hondjes stonden niet alleen op de schoorsteenmantel, maar nog vaker voor het raam. Wachtende op de thuiskomst van een geliefde zoon, vader of grootvader. De zee was verraderlijk en de hondjes wachtten trouw. Trouw op de zeeman waar ook ter wereld. 

Kunstenaar Eline Janssens gaf aan de hondjes een eigentijdse draai en maakte er een kunst- en educatief project van. Twee jaar geleden was de aftrap in het Fries Scheepvaartmuseum te Sneek, waar het, hoe kan het ook anders met zo’n maritiem verleden, ook vergeven is van de hondjes. Nu volgt Veendam, want de Groninger Veenkoloniën, het gebied waar de Groninger kustvaart haar oorsprong vond, staat vol hondjes. Samen met leerlingen van het Alfa College te Groningen en de Winkler Prins Scholengemeenschap te Veendam ging ze aan de slag. In de tentoonstelling zien we een inspirerende mix van ouderwetse, en soms zeer kostbare hondjes, tot moderne varianten. Net als in de tentoonstelling in Sneek (2017)  gaat het om ‘de wil om niet vergeten te worden’. Ze zijn immers aan een (geliefde) thuisblijver geschonken met de wens niet vergeten te worden tijdens lange tochten op zee.

Bij de tentoonstelling is een rijk geïllustreerde catalogus uitgegeven, met daarin het verhaal van de Staffordshire-hondjes. Ook wordt uitgebreid aandacht besteed aan hun moderne variant, gemaakt door verschillende beeldende kunstenaars en scholieren. De publicatie is voor slechts 7,50 euro verkrijgbaar in het Veenkoloniaal Museum en te bestellen via onze webshop.

Curriculum Vitae Eline Janssens

Eline-Mireille Janssens, geboren in Alkmaar (1959)
Opleiding: Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht

1985 – 2000
Keramiekatelier in Utrecht. Docent ‘Ruimtelijke Vormgeving’, aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Redactielid ‘Keramiek’.
Opdrachtgevers: Astmafonds, RET, Betuweroute, Gemeente Utrecht.

2000 – 2010
Onder de naam ‘Berkman en Janssens, ‘Kunst voor de openbare ruimte’, een 20-tal kunstwerken voor de openbare ruimte ontworpen en gerealiseerd.
Opdrachtgevers o.a.: NS-Poort, Prorail, Gemeente Amsterdam, Gemeente Utrecht, AM Vastgoed.